Myriapoda

Myriapoda (Millipèdes - Veelpotigen)

1 paar poten per segment → Chilopoda (Centipèdes - Duizendpoten):
2 paar poten per segment → Diplopoda (Mille-pattes - Miljoenpoten)
zeer kleine (witte) soorten → Symphyla & Pauropoda (Wortelduizendpoten en Weinigpotigen)
Galerie - Galerij
Algemene Links

Update februari 2011: De aanhoudende koude zorgde voor wat meer aandacht voor de tot nu toe wat veronachtzaamde Veelpotigen. Van de determineerbare levende exemplaren ontbreekt nu alleen nog Haplophilus subterraneus op cebe.waarnemingen.be. Alhoewel determinatie tot op de soort niet altijd mogelijk is met het blote oog, brengt wat telwerk je vaak al in de buurt. Enkele nuttige links werden toegevoegd.
Met de toevoeging van de Tuinbladkruiper (Cryptops hortensis) hebben we nu een vertegenwoordiger voor elke groep Duizendpoten. Strigamia sp werd veranderd in Haplophilus subterraneus op basis van het aantal getelde pootjes. Mogelijk zou de aankoop van een Britse publikatie kunnen helpen om nog meer soorten te kunnen determineren.
Bij de Miljoenpoten werden drie nieuwe Slangenmiljoenpoten toegevoegd. De niet gedocumenteerde waarneming van de Platrug «Polydesmus complanatus» werd gedesactiveerd omdat die niet schijnt voor te komen in onze streken, «Polydesmus sp.» blijft evenwel behouden. Naar twee species uit twee andere groepen blijven we nog op zoek: het Penseeltje en de Oprolmiljoenpoot.

Chilopoda (100-pattes - 1000-poten)

Hebben slechts 1 paar poten per segment. 31 soorten in België die verdeeld kunnen worden in drie groepen, te herkennen aan het aantal segmenten of potenparen:

15 → Lithobiomorpha (Steenlopers) zie Lithobius sp.	21 → Scolopendromorpha (Bladlopers) zie Cryptops hortensis	35+ → Geophilomorpha (Aardlopers) zie Haplophilus subterraneus

Verdere determinatie:

De lijst op Waarnemingen.nl geeft enkele foto's bij de voornaamste soorten. Indien niet kan gedetermineerd worden tot op de soort, zijn er verzamelsoorten voorzien voor Aardkruipers (Geophilomorpha) of Steenlopers (Lithobiomorpha)
Lock, K., 2000. Voorlopige atlas van de duizendpoten van België (Myriapoda, Chilopoda). I.N. en K.B.I.N., Rapport Instituut voor Natuurbehoud 2000/19, Brussel, 40p. Beschikbaar als pdf met verspreidingskaartjes en korte commentaar.
Berg M.P., Evenhuis C. (2001). Nederlandse Faunistische Mededelingen Determinatietabel voor de Nederlandse duizendpoten (Myriapoda: Chilopoda) in Nederlandse Faunistische Mededelingen, 15. met enkele Errata gepubliceerd in 2002. Voor de meeste kenmerken is microscopie noodzakelijk.
Er is een publicatie «K Barber, A.D. (2008). Key to the identification of British centipedes. Field Studies Council, Preston Montford.» (niet aanwezig in INBO-bibliotheek) die een 50-tal Diplopoda zou kunnen helpen determineren. (Bestellen: The Field Studies Council (FSC).

Diplopoda (1000-pattes - Miljoenpoten)

«Diplo» verwijst naar de dubbel paar poten per ring. Vaak gaat het om (tragere) planteneters.
In Nederland 59 soorten op het Nederlands Soortenregister) en 50 in de Checklist (Berg, 2005). Hier is geen online determinatiesleutel voorhanden, wel een publicatie van 1953 (Jeekel). Matty Berg (2005) geeft volgende groepen met soortenaantal voor Nederland. Foto's van onze soorten staan erbij.

Slangenmiljoenpoten

Orde Julida, fam. Blaniulidae en Julidae, 35 soorten

Platrugmiljoenpoten

Orde Polydesmida, 12 soorten.

Oprolmiljoenpoten

Glomeridae, 2 soorten: 7 mm, zou overal voorkomen met een voorkeur voor bos (diplopoda.de).

Borstelmiljoenpoten

Slechts één soort: het Penseeltje (Polyxenus lagurus). Is 5 mm groot en te zoeken onder schors van Platanen en Esdoorn.

Info

Matty Berg (2005), Naamlijst van de nederlandse miljoenpoten geeft ook enkele kleurenfoto's en een introductie. Nederlandse faunistische mededelingen: 23.
Verspreidingsatlas van de Belgische miljoenpoten: Kime R.D. 2004. The Belgium millipede fauna (Diplopoda). – Bulletin van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen Entomologie 74: 35-68.
waarneming.nl geeft een aantal foto's bij de voornaamste soorten en er zijn verzamelsoorten «Miljoenpoten», Kogelmiljoenpoot spec. of Slangmiljoenpoten - Julidae voorzien.
www.diplopoda.de Duitstalig, ook bestemd voor uitheemse soorten (terrarium). Uitgebreide soortbeschrijvingen op «Artenliste: Einheimische Arten» met een determinatiesleutel Julidae
Jeekel, C.A.W. 1953. Duizendpootachtigen - Myriapoda 1. De miljoenpoten (Diplopoda) van Nederland). – Wetenschappelijke Mededelingen Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging 9: 1-24. (Vakgebied 42.74 = Arthropoda)
CLE DES CLASSES DE MYRIAPODES PLACE DES GROUPES DE MYRIAPODES AU SEIN DES INVERTEBRES DU SOL ET DU SOUS-SOL (avec CLE DES ORDRES DE DIPLOPODES)

Symphyla & Pauropoda (Wortelduizendpoten en Weinigpotigen)

Scutigerella sp (Wortelduizendpoot), Walckiers 02/2011. .
Zie Koen Lock. «Symphyla of Belgium». Entomologie faunistique - Faunistic Entomology, Volume 62 (2009) 1e trimestre 2009 : p.25-27 pdf-artikel (voorheen: Notes Fauniques de Gembloux). Geeft 8 soorten met 4 nieuwe en 2 schrappingen.

Ter vergelijking: Diplura (Tweestaarten)

Een gelijkende lichaamsbouw maar 6-potig en uit een andere orde...

Campodea sp - Aptérygotes Diploures

Algemene Links

Ron de Goede, sectie Bodemkwaliteit, Wageningen Universiteit, Exceltabel, Macrofauna - Veelpotige bodemdieren: sleutel naar de veelpotige macrofauna.
Centre International de Myriapodologie (CIM) - International Society for Myriapodology (Jean-Jacques Geoffroy & Didier Geffard)
Er is een discussiegroep op British Myriapod and Isopod Group met toegang tot een Newsletter en checklists met een website op BMIG
www.myriapoda.org USA, Biology Department, East Carolina University
Didden, W.A.M. (2000) Tabel voor de meest algemene ongewervelden in de bodem.